فرز های دندانپزشکی برای ایجاد برش بر روی بافت های سخت دندان ها به کار می روند و مانند قطعات فرز های کوچک هستند. چرخ های کوچک، به صورت برش و یا ساییدن و کندن نسج محکم دندان ها را بر می دارند. از فرز های دندانی برای برداشتن قسمت های اضافی دندان و یا صاف کردن دندان ها استفاده می شود.

این وسیله در اشکال و جنس ها و سایز های مختلف موجود می باشند که براساس نوع کار و نیاز دندانپزشک استفاده می شوند. با انتخاب درست فرز می تواند به اهداف مهمی  مانند حفظ اصول ارگونومی دندانپزشک و آسایش بیماران رسید. در ادامه، اطلاعات مفیدی راجب به انواع فرز و کاربرد های آن جهت انتخاب صحیح آن ها بیان شده است.

گروه بندی فرز ها از لحاظ جنس:

فرزها غالبا یکی از وسایل نسبتا ارزان قیمت دندانپزشکی هستند، با داشتن اطلاعات صحیح و درست از نوع و جنس آن ها، می توان هم در بهبود درمان و هم کاهش زمان مختص هر بیمار نقش مفیدی ایفا کرد.

• فرزهای استیل

این نوع فرز در سال 1891 ساخته شد. یکی از مزایای فرزهای استیل، مقرون به صرفه بودن آن ها می باشد، آن ها به راحتی حفره های دندانی را آماده می سازند و دنتین را به خوبی تخلیه می کنند. این دسته از فرز ها برای کارهای با سرعت پایین مناسب هستند، اما در سرعت بالا به سرعت کند شده و باعث به وجود آمدن لرزش زیاد به همراه حرارت می شود که باعث کندی کار، خستگی دندانپزشک و ناراحتی بیماران می شود.

• فرزهای کاربایدی

جنس این فرز ها تنگستن می باشد و بعد از فرزها با نوع استیل، بسیار مورد استقبال دندانپزشکان قرار گرفتند. از مزیت های فرزها از جنس تنگستن می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• مقاومت زیاد در برابر دماهای بالا
• برش های بسیار تمیز و تیز
• برداشت نسج دندان بسیار راحت
• استفاده در سرعت بالا
• کند نمی شود و نمی شکند
• قابلیت استفاده در چندین مرتبه

کاربرد این فرز ها در حالت کلی برای آماده کردن حفره های دندانی، تکمیل نمودن سطح ترمیمی، جدا کردن مواد پرکننده قدیمی، فاصله دادن به دندان های به هم چسبیده و غیره می باشد. تیغه های فرزهای کاربایدی به 2 صورت ساده و یا دارای بریدگی های عرضی ساخته می شوند.

• فرزهای الماسی

ساختار این نوع فرز به صورت چسبیدن 2 سطح زاویه دار و نوک تیز از طریق یک ماده سخت مانند الماس پوشیده شده است که توسط یک  ماده زمینه که نرم تر می باشد بر روی قسمت بالای فرز قرار می گیرد. آن ها بیشتر برای تراشیدن قسمت های سخت دندان به کار می روند و همچنین از آن ها برای اتصال به هندپیس های High speed استفاده می شود.

از ویژگی های فرزهای الماسی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در صورت استفاده درست دارای طول عمر بالایی هستند.
• برای برداشتن اجسام شکننده مانند سرامیک و مینا مناسب هستنند.
• درجه زبری بسیار نرم (34 تا 44 میکرون) و خشن( 25 تا 125) را دارا هستند.
• طول عمر بالا، کارایی قابل قبول و در اندازه ها و شکل ها ی متنوع ساخته می شوند.
• فرزهای سرامیکی

این نوع فرز ها بسیار مناسب برای برداشتن پوسیدگی دندان ها دارند و غالبا ترمیمی هستند. برای برداشتن آمالگام های روی دندان از این نوع فرز استفاده می شود. فرز های سرامیکی هیچ خطری برای مینای دندان ندارند و کار ها را بدون ریسک و با ایمنی بالا انجام می دهند.

هرچند در این نوع فرزها در پایان کار باید پرداخت بیشتری نسبت به فرز های کاربایدی انجام داد. بسیار مقاوم در برابر خوردگی هستند و برای برداشتن پوسیدگی ها بسیار موثر عمل می کنند.

• فرزهای پلیمری

این فرز ها برای اینکه در هنگام برداشت پوسیدگی، برداشت اضافی از نسج دندان صورت نگیرد، به وجود آمدند. این فرزها برای پوسیدگی های عمیق مورد استفاده قرار می گیرند، هرچند در سرعت های بالا(1000) ممکن است تخریب شوند. فرزهای نوع جدید این دسته که پلاستیکی هستند در سرعت های(4000) نیز به کار میروند.در این فرزها نسج پوسیده برداشته شده بدون اینکه به دندان های سالم آسیبی وارد کند.

نکاتی در مورد تمیز کردن فرز ها:

• در مرحله اول بهتر است فرز ها را درون محلول ضد عفونی کننده به مدت 10 دقیقه خیساند، این کار باعث فرسایش پوشش فرز از نوع الماسی می شود. بعد از این کار فرز هارا با کمک برس چند مرتبه شستشو دهیم، و در جای خشک و تمیز نگه داری کینم.
• اگر از ولتراسونیک استفاده کرده ایم، فرز ها را باید در جافرزی قرار دهیم. بعد از آن به وسیله مواد پاک کننده، فرز هارا شستشو داده و در جای خشک قرار دهیم.
• در صورتی که از اتوکلاو استفاده کرده باشیم، فرز هارا را به مدت ده دقیقه و در دمایی برابر 135 درجه در داخل کیسه اتوکلاو نمود، یا می توانیم در استریلیزر، فرز هارا با حرارنی خشک، در دمای 170 درجه و به مدت 1 ساعت قرار داد که این کار مانع از زنگ زدگی آن نیز می شود.
• باید از استعمال محلول های ضد عفونی سرد که مواد اکسید کننده دارند اجتناب کرد، چون باعث ضعیف شدن فرزها می شود.

کلام آخر

خرید انواع فرز های دندانپزشکی با در نظر گرفتن تنوع و گستردگی زیاد آن، نیازمند به شناخت و تخصص دقیق می باشد. برای خرید انواع فرز باید مواردی مانند نوع فرز، جنس آن، موارد استفاده از آن و غیره را در نظر داشت تا بتوان از نتیجه مطلوب همراه با عدم ناراحتی بیمار و عدم خستگی دندانپزشک بهره ببریم.