بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری
دوران بارداری برای برخی زنان با بروز مشکلات دندانی مانند بیماریهای لثه پوسیدگیهای دندان را تشدید مینماید. در هنگام بارداری میزان ترشح هورمونها بیشتر میشود و با توجه قرار گرفتن لایهای از میکروبها ( پلاک دندانی) میتواند تأثیر زیادی بر دندانها بگذارد. باور غلط برخی افراد که هر بارداری موجب از بین رفتن یکی از دندانها میشود با این تصور که بارداری به شکل خودکار به دندانها آسیب میرساند کاملاً اشتباه است. وقتی مادر در زمان بارداری به میزان مناسب کلسیم مصرف نکند بدن برای تأمین کلسیم موردنیاز جنین از حجم استخوانهای خود میکاهد. معمولاً کمبود کلسیم در دوران شیردهی بیشتر مشاهده میشود. به دلیل نیاز جنین به کلسیم در زمان بارداری ممکن است باعث بروز برخی مشکلات دهان و دندانی شود. هنگامیکه زنان باردار به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت بدهند و نکات لازم را در این دوران رعایت نمایند، دیگر نباید نگران مشکلات ناشی از بهداشت دهان و دندان بشوند.
حفظ و سلامت دندانها در دوران بارداری
بعضی از بررسیهای انجامشده رابطه بین بیماریهای لثه و زایمان زودرس پیش از ۳۷ هفتگی بارداری و کمبود وزن جنین را آشکار میسازند؛ بنابراین مراقبت از لثه و دندان در زمان بارداری میتواند، بهسلامت مادر و جنین کمک کند. استفاده از یک رژیم صحیح غذایی، انتخاب مسواک و نخ دندان مناسب و ویزیت مرتب به دندانپزشک میتواند پیش از بارداری شروع شود و به کاهش ابتلای مشکلات ناشی از دهان و دندان در زمان بارداری بیانجامد و این امر برای سلامت جنین نیز نقش بسیار مهمی دارد.
آیا بیماریهای دهان و دندان بر روی سلامت جنین تأثیر دارد؟
با توجه به تحقیقات انجامگرفته ارتباط بین بیماریهای لثه و زایمان زودرس یا کموزن بودن جنین را در بدو تولد نمایان میسازد. اغلب نوزادان نارس در معرض خطر میباشند. این مشکلات شامل اختلالات شنوایی، مشکلات بینایی و فلج مغزی میباشند. طبق تحقیقات انجامشده از هر ۱۰۰مورد زایمان زودرس تنها ۱۸ مورد مربوط به بیماری لثه مادر یا یک نوع عفونت مزمن لثه میباشد؛ بنابراین درمان بهموقع مشکلات دهان و دندان مادر میتواند خطر زایمان زودرس را کمتر کند.
مشکلات دهان و دندان در زمان بارداری چگونه تشخیص داده میشوند؟
در زمان بارداری ممکن است مادر دچار تردید در زمینه سلامت دهان و دندانهای خود شود یا دندانپزشک در حین معاینه دندانها به این مورد پی ببرد، بنابراین بهتر است قبل از بارداری با مراجعه به دندانپزشک وضعیت دندانها را موردبررسی قرار دهید. اگر زمان زیادی از مراجعهتان به دندانپزشک میگذرد سعی کنید اوایل بارداری به ملاقات او بروید و به اطلاع پزشک خود برسانید که باردار بوده و یا چه داروهایی را مصرف میکنید. درصورتیکه قصد بارداری دارید بهتر است هرگونه مشکلات دندانی یا لثهای را بهسرعت تشخیص داده و رفع نمایید.
پاکیزگی دندانها به شکل مرتب و منظم مانع پوسیدگی دندان میشود. برای مادران باردار دندانپزشک از روشهای تشخیصی بارداری و پس از زایمان استفاده میکند.
برای تشخیص مشکلات دهانی و دندانی انجام عکسبرداری با اشعه ایکس انجام میشود. این عکسبرداری یک روش تشخیصی است که بهوسیله پرتوهای ایکس و تهیه تصاویر مختلف از اعضا مختلف بدن میتواند هر نوع ضایعه و مشکلی را به پزشک نشان دهد. بهوسیله عکسبرداری مشکلات دندانی مانند پوسیدگیهای دندانی، وجود پلاک زیر لثه یا از بین رفتن استخوان فک را به نمایش میگذارد. خانمهای باردار باید پزشک خود را در جریان بارداری قرار دهند تا به کمک وسایل و تجهیزات مناسب جهت پوشاندن اطراف گردن از جنین و مادر محافظت نمایند.
مدیریت دندانها و جلوگیری از بیماریهای شایع دهان و دندان در زمان بارداری
التهاب و عفونت لثه در بارداری
معمولاً بارداری با تغییرات هورمونی همراه است اگر هورمونها کم شوند دچار افسردگی میشوید، مقدار حجم مثانه کوچکشده و میل به خوردن غذاهای خاص نظیر کره بادامزمینی و ترشی بیشتر میشود. با ترشح هورمونها میتواند به تورم لثهها در زمان بارداری بیانجامد و منجر به بیماری تورم و التهاب لثه در زمان بارداری شود. درصورتیکه متوجه خونریزی لثه در زمان بارداری بهصورت مکرر شدید، سهلانگاری جایز نمیباشد. در این زمان پزشک به شما توصیه میکنند از روشهای تخصصی و تمیز کردن دندانها در منزل به رعایت بهداشت لثه بپردازید. باید توجه داشت که استفاده از مسواک نرم میتواند ریسک التهاب لثه را کمتر کند، همچنین استفاده از یک خمیردندان مناسب خطر تشکیل پلاک، جرم، بیماریهای ناشی از التهاب لثه را به شکل چشمگیری کاهش میدهد. به یاد داشته باشید که روزانه از نخ دندان جهت تمیز کردن دندانها استفاده نمایید. با توجه به اینکه تورم لثه موجب میشود که مواد غذایی به سهولت به مناطقی که امکان دسترسی به آن سخت است، بچسبند؛ بنابراین بهتر است به همراه استفاده از مسواک و خمیردندان مناسب از نخ دندان نیز استفاده نمایید.
ژنژیویت حاملگی چیست؟
وقتی میزان برخی هورمونها افزایش پیدا میکند، واکنش لثهها و پلاک دندانی نیز افزایش مییابد. التهابات لثه یا ژنزیویت با رعایت بهداشت دهان ، دندان و برداشتن پلاک دندانی از اهمیت زیادی برخوردار میباشد.
تومورهای بارداری
خانمهای باردار با توجه به تغییرات هورمونی ممکن است دچار تومور شوند که این تومورها بدخیم نیستند و اغلب در ۳ ماهه دوم بارداری بین دندانها ایجاد میشوند و مشابه تمشک میباشند. اگر این تومورها با درد و ناراحتی همراه شوند پزشک اقدام به تخلیه آنها میکند اگرچه بیشتر این تومورها بعد از زایمان از بین میروند.
دردهای دندانی در زمان بارداری
برخی خانمهای باردار به دلیل تغییرات هورمونی، بیشتر از دیگران دچار بیماری لثه و درد دندان میشوند. باید دانست که حساسیت و پوسیدگی دندان ازجمله عوامل احتمالی درد دندان هستند. دندانپزشک با مشاهده این علائم به رفع هر نوع پوسیدگی و بیماریهای لثه میپردازد اما برای تسکین درد میتوانید در منزل با توجه به نظر پزشک خود به امور زیر بپردازید.
- استفاده از قرص مسکن که با نظر و تجویز پزشک جهت تسکین درد میتوانید استفاده نمایید. باید دانست که مصرف داروهایی نظیر آسپرین و ایپوپروفن شامل مسکنها بهخصوص در زمان بارداری نیستند.
- شستشوی دهان با آب گرم، مسواک زدن و استفاده از نخ دندان میتواند به شما کمک کند تا از بروز مشکلات دندانی در زمان بارداری جلوگیری نمایید. استفاده از یک قاشق چایخوری نمک به همراه آب گرم میتواند کمک خوبی جهت پاکیزگی دندانها باشد.
- استفاده از محلولهای ضدعفونیکننده که در بازار موجود میباشند، میتوانند بهطور موقت موجب تسکین درد شوند. از این محصولات میتوان به بنزوکائین اشاره کرد. روغن میخک نیز یک محلول ضدعفونیکننده طبیعی است که به تسکین درد بهصورت موقت کمک میکند. درهرصورت قبل از استفاده از این محصولات نظر پزشک خود را جویا شوید.
بایدهای دوران بارداری
- شستشوی دندانها با خمیردندان حاوی فلوراید و استفاده از نخ دندانی
- مراجعه به دندانپزشک حتی در دوران بارداری حداقل هر ۶ ماه یکبار
- استفاده از مواد غذایی سالم و مصرف مواد مغذی شامل کلسیم، پروتئین، انواع ویتامینهای A،B۱۲،C،D میتواند در زمینه حفاظت دندانها و سلامت جنین نقش به سزایی داشته باشد.
- مصرف کلسیم در زمان بارداری باعث حفظ تراکم استخوانها شده و مواد مغذی لازم برای جنین را نیز فراهم میآورد. کلسیم در منابعی مانند شیر سویا، ماست شیرین شده، پنیر و شیر موجود میباشد. مصرف برخی سبزیها مانند انواع کلم نیز میتواند مفید باشد.