بیلداپ دندان یا بازسازی دندان و تفاوت آن باروکش کردن
بازسازی یا بیلداپ دندان یکی از روش‌های درمانی می‌باشد که فرآیندی کاملاً محافظه‌کارانه است و با کمک گرفتن از بافت باقی‌مانده دندان، باقی بافت ازدست‌رفته را بازسازی می‌کند. دندان‌هایی که به دلیل پوسیدگی یا شکستگی میزان زیادی از بافت خود را از دست می‌دهند، احتیاج به درمان ریشه (روت کانال تراپی) دارند و بعد از درمان ریشه، باید تاج آنها را بازسازی نمود. برای بازسازی تاج از روش‌های مختلفی می‌توان استفاده نمود که شامل: درمان پروتزی یا روکش دندان و درمان ترمیمی یا بیلداپ دندان می‌باشند.
بر طبق یک باور قدیمی کلیه دندان‌هایی که ریشه آنها درمان شده‌اند جهت جلوگیری از شکستن دندان باید حتماً روکش شوند. متأسفانه، اصرار بر این باور اشتباه در بین بعضی از درمان گران نیز دیده می‌شود.
بازسازی یا بیلداپ دندان
روکش کردن دندان یا درمان پروتزی
روکش دندان یا کراون، هنگامی به‌عنوان یک روش درمانی به‌کاربرده می‌شود که بافت دندانی ازدست‌رفته باشد و دیگر نتوان به‌وسیله مواد ترمیمی به‌طور مستقیم آن را درمان کرد. در این روش درمان دندان به‌طور غیرمستقیم در لابراتوار انجام می‌شود؛ بنابراین وقتی قالب دندان آماده شد به لابراتوار ارسال می‌شود تا روکش مناسب دندان فراهم شود و درنهایت بر روی دندان چسبانده می‌شود. درصورتی‌که مقداری از بافت دندان برای قرار گرفتن مواد ترمیمی وجود داشته باشد، دندانپزشک با توجه به شرایط دندان و قرار گرفتن آمالگام یا کامپوزیت، جهت بازسازی و بیلداپ دندان استفاده می‌نماید.
بیلداپ دندان یا درمان ترمیمی
آنچه در بیلداپ دندان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد، رعایت اصول بیومکانیک است که یک روش درمان ریشه‌ای مناسب می‌باشد. وقتی میزان زیادی از عاج دندانی ازدست‌رفته باشد یا دارای دیواره ضعیفی باشد، به روش‌ترمیم حفره‌های سطحی متوسط صورت می‌گیرد. برای بازسازی دندان‌های ضعیف شده که در زمینه ریشه درمان شده‌اند مقدار زیادی از عاج دندانی خود را ازدست‌داده‌اند و بسیار ضعیف می‌باشند. در این صورت بازسازی سطحی و ترمیمی منجر به شکست خواهد بود و گاهی نه‌تنها ماده پر کردنی ترمیمی می‌شکند بلکه باعث شکستن بافت دندانی نیز می‌شود. بعضی مواقع این شکستگی آن‌قدر عمیق است که دندانپزشک گزینه‌ای جز کشیدن دندان ندارد.
وقتی قوانین بیومکانیک را نشناخته باشیم و از این اصول برای بازسازی دندان‌های ترمیمی استفاده نکنیم، باتجربه درمان منجر به شکست مواجه خواهیم شد.
برخی پزشکان و درمان گران با استفاده از تجارب گذشته و سنتی که غیرقابل انعطاف هستند از یک روش برای درمان همه دندان استفاده می‌کنند و برای حفظ ریشه ناچارند از کلاهکی بانام روکش جهت جلوگیری از شکستن دندان باقی‌مانده، استفاده نمایند.
نکاتی که در زمان بیلداپ کردن باید رعایت کرد
- مهم‌ترین نکته در زمان بیلداپ دندان نحوه رعایت اصول بیومکانیک به شکل صحیح می‌باشد.
- وقتی سطح زیادی از دندان تراشیده شود و مقدار زیادی از تاج دندان حذف‌شده باشد، منجر به نازک و ضعیف شدن دیواره‌های دندانی می‌شود
- وقتی‌ترمیم بیلداپ مانند ترمیم حفره‌های سطحی انجام شود، محکوم‌به شکستن خواهد شد و علاوه بر شکستگی بافت ترمیمی بافت سالم دندان نیز دچار شکستگی خواهد شد. در برخی موارد این شکستگی به‌اندازه‌ای عمیق است که باید دندان کشیده شود.
- پس از بیلداپ کردن روی آن را باروکش یا کروان محافظت می‌کنند.
بیلداپ دندان با چه موادی انجام می‌شود
معمولاً بیلداپ دندان به‌وسیله مواد ترمیمی کامپوزیت، آمالگام یا پست وکر انجام می‌شود.
جهت ترمیم دندان کدام بهتر است آمالگام یا کامپوزیت؟
می‌توان گفت که آمالگام نسبت به کامپوزیت از مقاومت و استحکام بیشتری برخوردار هستند اما به‌طور حتم نمی‌توان گفت که هر دندانی که با آمالگام پر شود، محکم‌تر از کامپوزیت است زیرا کامپوزیت قادر است به بافت دندانی باند شود و به علت یکپارچگی با دندان عملکرد مناسبی در مقابل نیروهای واردشده دارد.
برای ترمیم کامپوزیت بافت برجا مانده‌ی دندانی بدون هرگونه تراشی بازسازی می‌شود، اما برای ترمیم آمالگام احتیاج به گیر مکانیکی برای استقرار در حفره‌ی دندان است که قابلیت باند شدن با دندان را ندارد و جهت جای‌گیری در حفره‌ی دندانی باید حتماً بافت دندان را نیز تراش داد.
درواقع این دو ماده در موارد خاص توسط دندانپزشک تجویز می‌شوند و نمی‌توان توصیه کرد که کدام‌یک بهتر است. مهم‌ترین مسئله در این زمینه دوام و استحکام مواد در برابر شکستگی‌ها می‌باشد.
اگر هریک از مواد را درون ظرفی قرار داده و تحت‌فشار قرار دهیم، اصولاً آمالگام از استحکام بیشتری برخوردار می‌باشد اما زمانی که در حفره دندانی قرار بگیرد، نمی‌توان به‌طور یقین گفت دندان بازسازی‌شده با آمالگام مستحکم‌تر از دندان پرشده با کامپوزیت است.
چه تفاوتی میان روکش دندانی با بیلداپ دندان وجود دارد؟
برای روکش کردن دندان که بافت دندانی باقی‌مانده به میزان زیادی بین ۱٫۵ تا ۲ میلی‌متر در پیرامون دندان باید تراش‌خورده شود اما برای بیلداپ دندان باید تمام بافت باقی‌مانده دندانی حفظ شود و تراش فقط در حد کوتاه کردن دیواره‌های ضعیف دندان می‌باشد که به‌وسیله مواد ترمیمی پوشانده می‌شوند.
در مورد دندان‌های بیلداپ شده دسترسی به آن امکان‌پذیر می‌باشد و در صورت بروز هرگونه پوسیدگی یا کوچک‌ترین مشکلی می‌توان به شکل رادیوگرافی و کلینیکی تشخیص داد اما متأسفانه پوسیدگی‌های حاصل‌شده در زیر روکش قابل رویت نیستند و همچنین از طریق کلینیکی یا رادیوگرافی نیز مشاهده نمی‌شوند، مگر زمانی که پوسیدگی به حدی پیشرفت داشته باشد که اغلب بافت دندانی را حذف کرده باشد.
همچنین درمان مستقیم دندان‌ها با بیلداپ دندان فقط در یک جلسه انجام می‌شود اما درمان غیرمستقیم باروکش با توجه به نوع آن احتیاج به ۲ تا ۴ جلسه مراجعه و زمان دارد.
دوام بیلداپ دندانی چه میزان است؟
معمولاً دوام بیلداپ دندانی به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل:
- میزان نسج باقی‌مانده دندان
- با توجه به موقعیت دندان در قوس فکی
- چگونگی قرار گرفتن دندان‌ها بر روی یکدیگر (اکلوژن) و یا مقدار فشار واردشده بر دندان
- نحوه رعایت نکات بهداشتی در زمینه مراقبت‌های دهان و دندان
با توجه به موارد ذکرشده و چگونگی رعایت بهداشت به شکل منظم، بیلداپ می‌تواند از طول عمر بیشتری برخوردار باشد و کلیه بافت‌های سالم دندان به‌وسیله بیلداپ حفظ خواهد شد.
