قالبگیری از فک چه کاربردی دارد؟
برای درمان بسیاری از موارد درمانی، قالبگیری از دهان و دندان بیمار امری ضروری می باشد. دندانپزشک بهوسیله قالبگیری میتواند یک نمونه از شرایط دهانی بیمار را داشته باشد. اصولاً ساخت تری اختصاصی و کراون موقت، برای تکنسین لابراتوار جهت ساخت یک کست فکی از بیمار انجام میشود. در حال حاضر مواد قالبگیری با ویژگیهای مختلف در بازار وجود دارند. اغلب دستیاران دندانپزشکی با شناخت انواع مواد قالبگیری که در کلینیک دندانپزشکی مورداستفاده قرار میگیرد، جهت راهاندازی و ست آپ ماده قالبگیری، با نحوه کار و روش مخلوط کردن مواد آشنایی کافی رادارند.
تریهای قالبگیری
تریهای قالبگیری معمولاً برای به دست آوردن یک تجسم دقیق و مفید از موضوع موردنظر طراحیشده است. نوع تریهای انتخابشده به عوامل زیر بستگی دارد.
- اولویت کار دندانپزشکی
- کسب یک نتیجه دقیقتر برای محل موردنظر که یک درمان مناسب را به همراه داشته باشد.
انواع تریهای قالبگیری ازنظر ظاهری
تریهای پوششی که از نیمی از قوس فک میباشند (Quadrant tray)
پوششهای دندانهای قدامی (Section tray)
پوشش قوس کامل فک (Full arch tray)
انواع تری ازنظر عملکرد
- تری فلزی که معمولاً برای قالبگیری اولیه مورداستفاده قرار میگیرد.
- تری صاف که جهت قالبگیری هیدرو کلوئید برگشتپذیر به کار میرود.
- تری دارای حفره که جهت قالبگیری اولیه و آخرین قالب استفاده میشود.
- قالبگیری Gauze که برای تثبیت بایت مورداستفاده قرار میگیرد.
- تری Triple در مورد قالبگیری نهایی و ثبت بایت بهطور همزمان کاربرد دارد.
- تری آکریلی اختصاصی جهت قالبگیری نهایی برای پروتز ثابت و متحرک به کار میرود.
- تری وکیوم ویژه که برای سفید کردن دندانها و جهت روکش کردن موقت دندانها استفاده میشود.
جنس مواد قالبگیری
باید دانست که مواد قالبگیری به جهت کیفیت مخصوص که در ثبت جزئیات دارند به دندانپزشک این امکان را میدهند که دقیقترین و بهترین نماد از دندان و بافتهای اطراف آن را کسب نمایند. قالبگیری نگاره منفی از دندان و کلیات پیرامون آن مدنظر دندانپزشک است؛ اما وقتی قالبگیری بهوسیله گچ ریختهگری ایجاد شود، انتظار داریم شاهد یک نگاره مثبت از دندان و بافتهای اطراف آن باشیم این نمونه را تحت عنوان کست میدانیم.
قالبگیری اولیه شامل موارد زیر میباشند:
- مدل تشخیصی
- تریهای مخصوص
- روکش موقت
- ارتودنسی
- نمونه درمان و سابقه درمان
قالبگیری نهایی که با جزئیات دقیقتر، ساختار بافت اطراف دندان و لثه برای تکنسین لابراتوار جهت ایجادترمیم مورداستفاده قرار میگیرد.
ثبت بایت (اکلوزال): در زمان بستن دندانها (بایت)، رابطه اکلوزالی دندانهای ماگزیلاری و فک پایین را ایجاد میکند.
قالب گچی (کست) تشخیصی: سازه مواد گچی نمونهای است که از قالبگیری حاصل میشود. مواد صرفاً برای تولید کست های تشخیصی به کار میروند. مدل گچی درواقع زمانی به کار میرود که مقاومت و ابعاد مدل از اهمیت چندانی برخوردار نباشد اما به دلیل ظاهر آن شبیه محیط درون دهان هست و ازنظر تشخیص و کار در لابراتوار بسیار مطلوب هست.
دنتال استون (سنگ دندان): نوعی گچ است که از مدل گچی مقاومتر بوده و اغلب زمانی به کار میرود که تشخیص دورهای زمانبر موردنظر باشد یا سازه کست برای ساخت و طراحی بکار برده شود؛ مثلاً برای ساخت رتینیر، یک تری ویژه یا یک کست جهت لابراتوار بهوسیله تکنسین لابراتوار مورداستفاده قرارگرفته میشود.
نسبت پودر و آب:
هرچند گچ و سنگ دندان هر یک دارای فرمول شیمیایی مشابه میباشند درحالیکه ساختار فیزیکی آنها با یکدیگر تفاوت دارد و برای همین لازم است که نسبت آب به پودر خاص به مقدار معین استفاده شود. باید دانست که نسبت آب به پودر تأثیر به سزایی در زمان تنظیم و مقاومت محصول دارد. واحد اندازهگیری آب برحسب سیسی و پودر برحسب گرم اندازهگیری میشود.
معمولاً هر نوع کست شامل یک نسبت آب به پودر معین می باشد که تولید کننده، میزان هریک را مشخص نموده است.
نمونههای متنوع کست:
سازه گچی: مقدار آب بین ۴۵ تا ۵۰ میلیلیتر آب به ۱۰۰ گرم پودر است.
سنگ دندان (stone Dental): مقدار آب بین ۳۰ تا ۳۲ میلیلیتر آب به ۱۰۰ گرم پودر می باشد.
سنگ مقاومت بالا (High strength stone): میزان آب بین ۱۹ تا ۲۴ میلیلیتر آب به ۱۰۰ گرم پودر است.
تأثیر کست بر زمان استقرار:
زمان لازم برای میکس مواد و انتقال آنها به قالب گیری از اهمیت ویژهای برخوردار است. زمان استقرار، مدتزمانی است که میکس گچ یا استون به ماده جامد تبدیل میشود.
زمان نشستن گچ تابع موارد زیر هست که شامل:
- نوع گچ و زمان واکنش
- نسبت آب به پودر: که هر چه آب کمتری استفاده شود میکس با سرعت بیشتری انجام میشود.
- همچنین مخلوط کردن: که هرچه اختلاط و میکس در مدتزمان طولانیتری انجام شود ست شدن با سرعت بیشتری صورت میگیرد.
- دمای آب: که باید همدمای اتاق باشد و گرمتر از ۷۰ درجه فارنهایت یا ۲۱٫۱ درجه سانتی گراد نباشد؛ بنابراین هرچه آب گرمتر شود ست با سرعت بیشتری انجام میشود.
- رطوبت محیط: در روزهای سرد و رطوبتی، گچ آب بیشتری جذب میکند و سرعت ست و واکنش را آرامتر خواهد کرد.
بخش آناتومیکی و تشریحی دندانها شامل مخاط دهان و ضمایم عضلانی است. این بخش که دوسوم سهم تولید کست را بر عهده دارد و شامل بخش آرت پارتشن و فرم دهی بیس را فراهم میآورد و یکسوم سهم طراحی کست را نیز بر عهده دارد. باید دانست که این بخش نباید بیشتر از ۰٫۵ اینچ ضخامت داشته باشد.
قالبگیری نهایی
معمولاً قالبگیری نهایی برای دقت بیشتر در سازه دندان یا بافت پیرامون لثه بهوسیله دندانپزشک یا تکنسین لابراتوار ایجاد میشود.
مواد قالبگیری
اغلب مواد قالبگیری الاستومری با شکل و فرم الاستیکی و خاصیت سفت شدن بهعنوان یک بیس و یک کاتالیزور ارائه میشوند. مواد قالبگیری با روشهای مختلفی در تزریق بکار میروند و شامل:
- تیوپهای خمیری
- کارتریج یا سیستم پوتی هستند.
مواد قالبگیری برای درمان دهان و دندان استفاده میشوند که معمولاً شامل: پلی سولفید، پلی اتر، سیلیکون افزایش و غیر افزایشی یا تراکمی هستند.