پالس اکسیمتر

بدن انسان برای انجام فعالیت های متابولیک و ادامه ی حیات خود به فعالیت هایی مانند مصرف اکسیژن و تولید انرژی و دی اکسید کربن نیازمند می باشد. اکسیژن از طریق هوا وارد ریه شده و بعد از از طریق جریان های خون به بافت ها می رسد. به همین علت برای تشخیص و درمان بیماری ها، باید از میزان اکسیژن خون اطلاع داشته باشیم. پالس اکسیمتر به وسیله یک روش آسان و غیر تهاجمی درصد هموگلوبین اشباع شده به وسیله اکسیژن و میزان اکسیژن خون را نمایش می دهد.

نحوه کار

یک منبع نور در قسمت پروب دستگاه قرار دارد که از 2 طول موج قرمز و قسمت ناحیه ی مادون قرمز تشکیل شده است. نور قرمز و نور مادون قرمز به بافت های شفاف بدن به تناوب تابیده می شود. قسمت هایی مانند انگشت دست، لاله گو ، انگشت پا و …). هنگامی که نور از داخل بافت عبور می کند مقداری از آن جذب می شود.

به وسیله ضربان قلب و عبور کردن پالس های خونی از سنسور، مقدار نور جذب شده در زمان تغییر می کند و این شدت نور بعد از عبور از انگشتان ما به وسیله یک آشکارساز اندازه گیری می شود. بر اساس هموگلوبینی که حاوی اکسیژن می باشد، دستگاه میزان اکسیژن خون را محاسبه می کند. از طریق این دستگاه، تعداد ضربان قلب نیز محاسبه و نمایش داده می شود.

کاربری دستگاه

درصد اشباع اکسیژنی که دستگاه پالس اکسیمتر نشان می دهد 70 تا 100 درصد می باشد. درصد اکسیژن اشباع یا SPO2  در محدوده 95 درصد در انسان های سالم می باشد. در مواقعی خاص دستگاه آلارم می دهد، در علایمی مانند کندی ضربان قلب و اشباع اکسیژن کمتزر از 90 درصد.

به زمانی که سطح اکسیژن کم می شود که می تواند به یکی از دلایل قلبی و عروقی، مشکلات ریوی، تنفسی، تغییر ارتفاع و کاهش اکسیژن خون، زمان هیپوکسمی می گویند. استفاده از دستگاه پالس اکسیمتر برای افرادی که از دستگاه اکسیژن ساز استفاده می کنند توصیه می شود.

انواع دستگاه پالس اکسیمتر

• پالس اکسیمتر انگشتی خانگی

این نوع دستگاه مانند یک گیره سر انگشتان قرار می گیرد و شامل یک صفحه نمایش می باشد که اکسیژن اشباع شده خون، درصد باطری و میزان ضربان قلب را نمایش می دهد. در بعضی مواقع به وسیله بلوتوث ، این دستگاه به کامپیوتر وصل شده و اطلاعات به وسیله نرم افزار نشان داده شده و ذخیره می شود.

• پالس اکسیمتر رومیزی

این مدل در مراکز درمانی و بیمارستان ها استفاده می شوند. این دستگاه به نوک انگشت متصل می شود و کابل آن به دستگاه پردازنده وصل می شود. به وسیله نمایشگر دستگاه می توان میزان اکسیژن خون، ضربان و ریتم قلبی را ببینیم. این نمایشگر دارای باطری شارژی می باشد. مانیتورهای علائم حیاتی دارای کابل پروب اندازه گیری اکسیژن خون هستند که این اندازه را در بین علایم حیاتی بیمار نمایش می دهند.

• پالس اکسیمتر اطفال و نوزادان

این نوع دستگاه که مختص به نوزادان و خردسالان می باشد معمولا به دور موچ دست و گاهی به پا آن ها بسته می شود. بعضی از انواع دیگر دارای گیره قابل تنظیم نیز هستند که برای اطفال و بزرگسالان نیز استفاده می شوند.

عملکرد پالس اکسیمر به چه صورت می باشد؟

این دستگاه یک پرتو نور قرمز و مادون قرمز را از یک مویرگ خونی عبور می دهند. میزان نور قرمز به مادون قرمز ارسال شده اندازه ی اشباع اکسیژن خون را نمایش می دهد. بر این اساس پالس اکسیمتر کار می کند که خون اکسیژنه، رنگ قرمز کم رنگ تری نسبت به خون با اکسیژن اندک می باشد که رنگ آبی یا بنفش دارد. در ابتدا اکسیمتر مجموع هر 2 رنگ را اندازه می گیرد که خون با اکسیژن و بدون اکسیژن را بیان می کند.

نکات کاربردی

برای اندازه گیری تعداد ضربان قلب با این دستگاه بهتر است ضمن اینکه پالس اکسیمتر ثابت یا انگشتی نبض بیمار رادریافت میکند، اطلاعاتی نیز درباره کیفیت نبض( ضعیف یا قوی بودن و منظم یا نا منظم بودن آن) را کنترل می کند. این دستگاه ممکن است طی عواملی مانند درجه حرارت محیط، لرزش و یا کاهش شارژدچار نوسان شود و تعداد نبض را غیر واقعی نشان دهد. نبض بیمار به عواملی مانند کنترل دمای بدن بیمار و تشخیص هیپرترمی و هیپوترمی نیز کمک کند.

خلاصه عملکرد دستگاه

از این دستگاه برای نمایش تغییرات اکسیژن خون در حین مراقبت غیر تهاجمی پایدار مناسب می باشد.دستگاه های پالس اکسیمتری به دلایل درک آسان و کاربرساده و از آنجا که فرکانس تحلیل خون سرخرگی را کاهش می دهند، بسیار پر استفده تر از دستگاه های مشابه و گران قیمت می باشد. این دستگاه برای تشخیص درصد اشباع اکسیژن هموگلوبین درون خون سرخرگی از اصل اختلاف جذبی نور استفاده می کند.

بازار تجهیزات پزشکی ایران

در بازار تجهیزات پزشکی ایران انواع دستگاه های پالس اکسیمتری رومیزی، انگشتی، اظفال و پایه دار وجود دارد. از کشور های سازنده این دستگاه می توان به چین، آمریکا، کره جنوبی، تایوان و آلمان اشاره کرد. پالس اکسیمتر در قیمت های مختلف در بازار عرضه می شود. هنگام خرید این دستگاه دقت نمایید که برای چه نیازی و چه تعداد دفعات می خواهید از آن استفاده کنید.

برای نمونه پالس اکسیمتر های چینی برای بیمارانی که در روز ممکن است 5 تا 6 باراز این وسیله استفاده کنند و در منزل بستری می باشند مناسب می باشد اما برای پزشکانی که نیاز به تشخیص بالینی دارند، پالس های حرفه ای تر ، پایه دار یا رومیزی معتبر توصیه می شود.