کاربرد لیزر در جراحی صورت و فک

طی چند سال اخیر استفاده از لیزر در انواع جراحی اعم از جراحی های پلاستیک، پوست، ارتوپدی، چشم، زنان، گوارش و …بسیار مرسوم شده است. اخیرا استفاده از لیزر در جراحی های فک و صورت نیز طرفداران زیادی پیدا کرده است.

دو تن از محققین (توفان و کروس) در سال 1980 در زمینه جراحی لیزر فعالیت داشتند و اعلام کردند که با استفاده از لیزر می توان یک برش دقیق، با خونریزی بسیار اندک، با حداقل درد و تخریب بافتی، اسکار و آدم بعد از عمل را داشته باشیم.

از لیزر می توان به عنوان وسیله ای مانند چاقوی جراحی، وسیله ای برای انعقاد غروق و بند آوردن جریان خون و خارج نمودن یا سوزاندن قطعات بافتی بزرگ و کوچک نیز استفاده نمود. روند کار آن بر مبنای بالا بردن حرارت و همچنین تغییرات بیوشیمیایی منتج  از آن می باشد که باعث بخار کردن و سوزاندن بافت ها و سلول ها می شود.

دو روش برداشت بافت های نرم پاتالوژیک دهان به وسیله لیزر

1-      برش

در این روش ضایعات به صورت دقیق و کامل برداشته می شوند و به علت اینکه امکان برداشت نمونه جهت آزمایش های هیستولوژیکی وجود دارد بر نوع تبخیری ارجعیت دارد.

2-     تبخیر

در این روش معایب هایی وجود دارد اعم از اینکه امکان دارد ذرات کوچک بافت به صورت کامل توسط لیزر حذف نشوند و یا در نواحی اپی تلیوم کراتینیزه ضخیم، مناطق لایه های عمقی تر کاملا از ریشه کنده نشوند و احتمال عود مجدد آن ها وجود داشته باشد. همچنین اگر نیاز به بیوپسی باشد، باید از روش دیگری کمک گرفت.

کاربرد های لیزر در جراحی دهان

برش، برداشت انواع ضایعات پوستی (خوش خیم، بدخیم، پیش بدخیم)، بیوپسی ضایعات، ضایعات سطحی مخاط دهان، لیکن پلان، لکوپلاکیا، استوماتیت، ژنژیوکتومی، ژنژیوپلاستی،فرنکتومی، هایپرپلازیهای لثه و مخاط دهان بر اثر زدگی پروتزه،  آماده کردن نسوج فیبروزه بر روی دندان برای کمک به رویش دندان ها، کمک در بهبود و کم کردن درد در ضایعات هرپتیک و زونا، درمان آفت ها، درمان ضایعات عروقی هموراژیک( همانژیومها)، انعقاد نواحی خونریزی دهنده، آشکار ساختن ایمپلنت ها، خارج کردن انواع بافت گرانولیشن در بیماری های پریودنتال، بزرگ کردن طول تاج کلینیکی، جراحی های ساده برای بیماران هموفیلیک.

مهمترین لیزر ها در جراحی های دهان

CO2 ، Nd:YAG ، Ar و اخیرا لیزر Ho:YAG

مزایای استفاده از لیزر در طی چند سال اخیر بر همگان روشن شده است. استفاده از لیزر در انواع جراحی های نسوج پاتالوژیک اعم از بدخیم و یا خوش خیم، نسبت به بقیه روش های معمول جراحی ارجحیت دارد.

لیزر co2

این لیزر دارای طول موج 6/10  میکرومتر است که در جراحی بسیار مفید می باشد. به وسیله این طول موج آب و نسوجی که محتوی آب می باشند به راحتی جذب می شوند و مستقل از رنگ بافت می باشد. مایعات موجود در داخل و خارج سلولی به وسیله انرژی جذب شده تبخیر می شوند و این عمل باعث انهدام سلول می گردد. باقی مانده سلول ها نیز سوخته و تبخیر می شوند.

مزایای استفاده از لیزر در جراحی

·         بهبود زخم و محل برش به وسیله لیزر سریع تر از الکتروسرجری است، اما بهبود زخم و برش به وسیله چاقوی جراحی از الکتروسرجری و لیزر سریع تر می باشد.

·         لیزر باعث دید کافی و محیط جراحی خشک برای دندانپزشک فراهم می کند. خونریزی کم و دید کافی باعث کاهش زمان جراحی و سرعت عمل می شود.

·         کاربرد لیزر برای بیماران مستعد به باکتری بسیار مفید می باشد زیرا از آلوده شدن خون جلوگیری به عمل می آورد.

·         باعث می شود میکرو ارگانیسمها  از بین برود زیرا خاصیت استریل کردن دارد. لیزر باعث می شود خطر سرایت عفونت به نقاط دیگر بدن بیمار و دندانپزشک کاهش یابد.

·         تماس مکانیکی کاهش پیدا کرده و عمل جراحی سریع تر صورت می گیرد.

·         به علت اینکه عمل جراحی با لیزر باعث کاهش تورم، درد، التهاب در بیماران می شود، مدت بستری شدن بیماران بعد از عمل کمتر خواهد شد.

·         به علت انعقاد رشته های عصبی در 90% موارد، بی حسی و بی دردی به وجود می آید.

·         به خاطر اینکه در جراحی با لیزر برش و جای زخم وجود ندارد، نیاز به بخیه  و پانسمان در محل زخم نخواهد داشت .

·         به دلیل دقیق بودن وسایل جراحی می توان سلول های سرطانی را به صورت لایه لایه توسط میکروسکوپ برداشت و تا بافتی پیش برویم که دیگر بافت های تومورال وجود نداشته باشد.

·         در نواحی دور از دسترس مثل کام نرم و یا سخت گلو با استفاده از لیزر بسیار آسان تر خواهد بود.

·         نیاز به بی حسی در بسیاری از موارد نخواهید داشت.

·         در بیماران هموفیلیک به خاطر عدم خونریزی بسیار منسب خواهد بود.

·         استفاده از لیزر برای افراد نگران، ترسو و گریزان به علت کاستن ترس و اضطراب مناسب می باشد.

·         کاهش واکنش های بیمار به دلیل کاهش درد و مدت زمان برای بیماران این روش مناسب تر می باشد.

معایب استفاده از لیزر در جراحی

·         هزینه بالای تجهیزات و دستگاه های گران

·         برای انجام کلیه ی اعمال دندانپزشکی به چندین لیزر نیاز داریم.

·         احتمال آسیب رساندن به چشم و یا سوزاندن نواحی های دیگر غیر از محل مورد نظر.

·         آسیب های وارده به پرسنل و یا افراد نزدیک به مطب.

·         در مورد جراحی های استخوانی کارائی ندارد.

·         برای درمان بیوپسی لیکن پلان تاثیر ندارد.

·         این روش نیازمند رعایت دقیق نکات ایمنی برای جلوگیری از احتراق لوله های بی هوشی، احتراق مواد و همچنین حفاظت چشم ها.