اکوی قلبی یا اکوکاردیوگرافی
اکوی قلبی یا تست اکوی قلب به اکوی کاردیو گرافی یا سونوگرافی قلب نیز معروف شده است. این آزمایش به‌وسیله امواج صوتی (اولتراسونیک) تصاویر متحرکی از قلب را ایجاد می‌کند. به‌وسیله این تصاویر شما از سایز، شکل قلب و کارکرد حفره‌ها و دریچه‌های قلب مطلع خواهید شد. برای انجام اکوی قلب احتیاجی به بستری کردن بیمار در بیمارستان نیست. به کمک تست اکوی قلب، پزشک می‌تواند جهت تشخیص مشکلات قلبی یا چگونگی عملکرد قلب به اطالاعت جامعی دست پیدا کند. این آزمایش بدون درد و عمل جراحی انجام می‌گیرد.
در اکوکاردیوگرافی، امواج فراصوتی برای مشاهده تصاویری از بطن‌ها، دریچه‌ها، دیوارها و عروق خونی قلب که شامل (آئورت، شریان‌ها و رگ‌ها) هستند، مورداستفاده قرار می‌گیرند. در طی انجام آزمایش اکوی قلب، پروب روی سینه قرارگرفته و امواج صوتی را به قلب ارسال می‌نماید و سپس اکوی بازگشتی به دستگاه منتقل می‌شود.
اکوکاردیوگرافی در چه مواقعی باید انجام شود؟
- زمانی که قلب دارای صداهای غیرطبیعی باشید.
- وقتی در ناحیه قفسه سینه دچار درد غیرقابل‌توجیه باشید.
- وقتی‌که بیمار دچار یک نقص مادرزادی قلبی باشد.
- وقتی دچار حمله قلبی شده باشید.
- وقتی‌که دچار تب روماتیسمی باشید.
چه کسانی باید اکوی قلبی را انجام دهند؟
معمولاً پزشک برای بررسی شکل قلب و عملکرد آن از بیمار درخواست اکوی قلب می‌کند تا اطلاعات لازم در زمینه قلب را به دست آورد این اطلاعات می‌تواند شامل:
سایز قلب
افرادی که دچار فشارخون بالا هستند، یا نارسایی قلبی دارند، یا بازگشت خون به دریچه‌ها را تجربه کرده‌اند، دارای قلب بزرگ می‌باشند. با استفاده از اکوی قلب می‌توان از ضخامت دیواره‌ها و بطن‌های قلبی مطلع شد که ممکن است در اثر فشارخون بالا، بیماری‌های دریچه‌ای قلبی یا بیماری‌های مادرزادی به وجود آمده باشد.
بررسی حرکات عضلات قلب
بیمارانی که دچار سکته قلبی شده‌اند ممکن است شاهد عوارضی چون ضعف عملکرد عضلات قلبی در زمان پمپاژ خون باشند و همچنین ممکن است در اثر بیماری عروق کرونری دچار نارسایی خون به قلب باشند.
بررسی دریچه‌های قلبی
با انجام تست اکو می‌توان عملکرد هریک از دهلیزها و بطن‌ها را مشاهده نمود و درصورتی‌که هریک از این دریچه‌ها باز یا بسته نشوند یا دچار تنگی (استنوزیس) باشند، را بررسی نمود. علاوه براین موارد، تست اکو هرگونه رشد تومور یا ایجاد عفونت در اطراف دریچه‌های قلبی را نشان می‌دهد.
هرگونه اشکال ساختاری در قلب
با انجام تست اکو می‌توان هرگونه نقص مادرزادی مانند سوراخ قلبی را شناسایی کرد. معمولاً نقص‌های مادرزادی، مشکلات قلبی هستند که از بدو تولد ایجاد می‌شوند و نوزاد یا کودک برای تشخیص این نقص‌ها باید تست اکو را انجام دهد.
پزشک از طریق این اکو می‌تواند، هرگونه لخته‌ی خونی یا تومورها را تشخیص دهد. هرگاه بیماری دچار سکته مغزی شده باشد جهت شناسایی و ارزیابی وجود یا عدم وجود لخته‌های خونی یا تومورها باید اکوی کاردیوگرافی را انجام دهد. گاهی پزشک می تواند به‌منظور بررسی و دریافت اطلاعاتی که مربوط به درمان‌های قلبی انجام شده است، از بیمار درخواست اکوی قلبی را داشته باشد.
اکوی قلبی یا کاردیو گرافی چگونه انجام می‌شود؟
پزشک از بیمار می‌خواهد که بر روی تخت به پهلو یا پشت دراز بکشد. تکنسین الکترودهای کوچکی را بر روی قفسه سینه بیمار قرار می‌دهد. این الکترودها از طریق سیم به دستگاه الکتروکاردیوگراف وصل می‌شوند و اطلاعات حاصله را به سیستم منتقل می‌کنند. الکتروکاردیوگرام ضربان قلب را در طول آزمایش نشان می‌دهد. به‌طورمعمول اتاق‌های اکو تاریک هستند تا تکنسین بتواند صفحه مانیتور را بهتر ببیند.
تست اکو قلب از بین قفسه سینه
تکنسین، ژل مخصوص را بر روی پروب ریخته و آن را بر روی سینه بیمار حرکت می‌دهد.
لازم به ذکر است که برای اکوکاردیوگرافی از امواج اشعه ایکس استفاده نمی‌شود و با امواج ماورا صوت تصاویری از قلب و دریچه‌های آن ایجاد می‌شود.
حرکات قلبی بر روی یک صفحه ویدئویی نمایش داده می‌شود. به‌این‌ترتیب یک عکس یا نوار ویدئو از عملکرد قلب تهیه می‌شود. این تصاویر به شکل ویدئو ذخیره می‌شوند و پزشک می‌تواند از آن‌ها استفاده نماید. بیمار هم می‌تواند در طول تست تصاویر را مشاهده نماید.
این تست درد و عوارض جانبی به همراه ندارد و اغلب کمتر از ۱۵ تا۲۰ دقیقه زمان می‌برد سپس پزشک با مشاهده تصاویر به بررسی و تفسیر آن می‌پردازد.
برای برخی اکوها، تکنسین از طریق ماده رنگی مخصوص به نام سالین وارد یکی از رگ‌ها می‌کند تا تصاویر واضح از قلب داشته باشد این ماده رنگی با ماده‌ای که در آنژیوگرافی استفاده می‌شود، کاملاً فرق می‌کند.
در طی اکوی قلبی تکنسین از شما می‌خواهد کمی جابه‌جا شوید یا برای چند ثانیه نفس خود را نگه‌دارید، تا تصاویر بهتری به دست آورد.
تست اکو قلب به‌وسیله مری
برای دیدن تصاویر واضح‌تر که پروب اکوکاردیوگرافی باید به قلب نزدیک‌تر باشد، پزشک از طریق اکوکاردیوگرافی مری این تست را انجام می‌دهد.
پزشک به‌وسیله یک لوله که همراه پروب در انتهای آن قرار دارد وارد مری می‌کند (مری لوله‌ای است که از دهان تا معده امتداد دارد و غذا از این طریق وارد معده می‌شود.) به‌این‌ترتیب امواج صوتی، تصاویری را مانند اکوی قلبی نمایش می‌دهد. پس از اتمام آزمایش لوله و پروب به‌آرامی خارج می‌شود. در هنگام انجام این تست ممکن است دچار سرفه شوید. اغلب پزشکان داروهای آرام‌بخش تجویز می‌کنند تا بیمار در زمان انجام آزمایش، آرامش داشته باشد. گاهی ممکن است بیمار با عوارضی مانند تهوع نیز مواجه باشد، همچنین برای چند مدت در ناحیه گلو دچار درد خواهید بود که به‌مرور برطرف خواهد شد.
آزمایش اکوی قلب جنین
این آزمایش برای شنیدن صدای جنین به کار می‌رود و معمولاً در فاصله بین ۱۸ تا ۲۲ هفتگی بارداری صورت می‌گیرد و برای این منظور پروب آغشته به ژل بر روی شکم مادر قرار می‌گیرد.
اکوی استرس قلب
بیمار در طول تست در حال انجام ورزش می‌باشد یا داروی خاصی را که توسط پزشک تجویزشده است مصرف می‌کند تا عملکرد قلب و ضربان آن را در شرایط خاص مورد ارزیابی قرار دهد. این تست برای تشخیص برخی از مشکلات قلبی بکار برده می شود.
اکوی سه‌بعدی
با ایجاد تصاویر سه‌بعدی از قلب و جزئیات دقیق‌تر، عملکرد قلب بررسی می‌شود. از این اکو برای مشکلات قلبی کودکان استفاده می‌شود همچنین برای مشاهده عملکرد دریچه‌های قلبی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
تست اکوی داپلر
معمولاً در اکوی استاندارد قفسه سینه یا اکوی مری استفاده می‌شود. این روش‌ها اغلب برای بررسی مشکلات ناشی از جریان خون و فشارخون در عروق قلبی استفاده می‌شوند. جریان خون در مانیتور به شکل رنگی دیده می‌شود تا پزشک در تشخیص خود با اعتماد بیشتری، نظر خود را ارائه نماید.
برای آزمایش اکو بیمار چه شرایطی باید داشته باشد؟
اصولاً اکوی قفسه سینه نیاز به آمادگی خاصی ندارد و هرگونه خوردن یا آشامیدن قبل از آن ممنوعیتی ندارد، به‌غیراز اکوی مری که بیمار باید از ۸ ساعت قبل از آزمایش از خوردن و آشامیدن پرهیز نماید.