توربین دندانپزشکی یکی از پرکاربردترین قطعات و ابزاری پرمصرف در دندانپزشکی می‌باشد. یکی از مهم‌ترین وظایف توربین‌های دندانپزشکی توربولانس یا چرخش می‌باشد. گشتاور و سرعت این توربین‌ها، نکته قابل‌توجهی می‌باشد که رقابت را در میان تولیدکنندگان آن شدید کرده است.
توربین‌ها بر اساس عبور هوای پرفشار ساخته‌شده‌اند، این هوا حدود 2 تا 2/5 فشار خواهد داشت. توربین‌ها به‌وسیله شلنگ‌هایی به یونیت دندانپزشکی متصل می‌شوند. وقتی‌که هوا از انتهای توربین وارد می‌شود سبب می‌شود که هوا به‌صورت مستقیم به راه خود ادامه دهد و دنبال راهی برای خروجی باشد، بدین ترتیب هر چیزی سر راه آن باشد فشار داده می‌شود.
انواع توربین
- سه‌نظام فشاری
- سه‌نظام آچاری
- سه‌نظام فشاری به‌وسیله فرز
در حالت کلی فرزها شامل کابل ارتباطی به همراه 2 رشته شلنگ باریک برای تغذیه آب و هوایی می‌باشند. تعداد دیگر از توربین‌ها دارای اگزوز و فیبرهای نوری جهت تصویربرداری می‌باشند.
اجزای توربین دندانپزشکی
بلبرینگ‌ها، یکی از عناصر مهم در ساختار توربین‌ها می‌باشد که شامل 7 الی 8 ساچمه با قطر 8 میلی متر می‌باشد.
به چه صورت اجزای توربین کنار هم قرار می‌گیرند؟
شفت وسیله‌ای نگهدارندِ و محوری برای بلبرینگ‌ها و پره می‌باشد که شامل فرز نیز می‌شود. هنگامی‌که هوای پرفشار به سر توربین وارد می‌شود، پره و شفت روی بلبرینگ‌ها حرکت کرده و به دور خودچرخش می‌کنند. در لحظه‌ای که هوا به پره‌ها برخورد می‌کند و باعث ایجاد حرکت پره‌ها می‌شود، هوا از سوراخی که 2 برابر سوراخ هوایی ورودی می‌باشد، خارج می‌شود.
این هوا به سمت بیرون هدایت‌شده و از انتهای توربین خارج می‌شود. زره‌هایی در قسمت پایین توربین‌ها قرار دارند که باعث اتصال آن به یونیت‌های دندانپزشکی می‌شود. در قسمت انتهایی توربین 2 یا 3 عدد لوله درشت و ریز وجود دارد که به‌وسیله یک واشر مشکی یا قرمز به جنس لاستیکی با انعطاف بالا در برگرفته‌شده است.
لوله‌ها در توربین چه کاربردی دارند؟
لوله‌ها در توربین‌ها کاربردهای خاصی دارند. لوله‌ی بزرگ برای ورود هوا ولوله‌ی باریک برای ورود آب می‌باشند. در انواع دیگر 4 سوراخِ، یک لوله‌ی ضخیم وجود دارد که باعث می‌شود هوای خروجی به داخل تابلت هدایت می‌شود.
ساختار توربین دندانپزشکی
ساختار کلی توربین‌های دندانپزشکی مانند توربین هواپیماهای جنگنده می‌باشد. در حالت کلی در بیشتر توربین‌ها، هوا با فشار زیاد وارد توربین شده و بعد از گذشتن از پره‌ها و حرکت آن‌ها در ادامه مسیر، هوا از قسمت انتهایی خارج می‌شود.
تفاوت‌های بین توربین دندانپزشکی و توربین هواپیما
تفاوت‌هایی بین این 2 توربین می‌باشد که نمی‌شود به‌راحتی از آن گذشت. در توربین‌های هواپیما سرعت چرخش پره‌ها در حدود 14000 دور در دقیقه می‌باشد که این چرخش در توربین‌های دندانپزشکی 450000 دور بر دقیقه می‌باشد. نکته قابل‌توجه این می‌باشد که سرعت‌بالای توربین‌های دندانپزشکی را همراه با نهایت ظرافت و دقت بسیار بالا را هیچ توربین دیگری ندارد و بسیار اعجاب‌انگیز می‌باشد.
هر دندان‌پزشک درون مطب خود حتماً از چندین توربین استفاده می‌کند که هر توربین مختص به یک بیمار می‌شود که قبل و بعد استفاده ضدعفونی و میکروب‌زدایی می‌شود.
برای ضدعفونی کردن اکثر توربین‌ها می‌توان از اتوکلاو نیز استفاده کرد. توربین‌ها می‌توانند دمای 135 درجه سانتی گراد را تحمل کنند یعنی به‌راحتی می‌توانند در اتوکلاو کلاس بی ضدعفونی شده و کاملاً میکروب‌زدایی بشوند.
چند نکته اصلی در مورد توربین‌های دندانپزشکی
یکی از پارامترهای مهم در توربین‌ها می‌توان به قطر بیرونی قسمت پایه فرز اشاره کرد. درون شفت، فرز قرار دارد که همراه با پره می‌چرخد و چون فرز هم همراه با آن‌ها می‌چرخد و سرعت بسیار بالایی خواهد داشت، باید از مقاومت خوبی برخوردار باشد که در غیر این صورت موجب خرابی توربین خواهد شد.
توصیه‌هایی برای طرز صحیح استفاده از توربین‌ها
- تنظیم هوای یونیت یکی از نکات مهم برای طول عمر آن هست. فشار بالاتر از حد نرمال باعث شکسته شدن بلبرینگ‌ها، آسیب دیدن پروانه(کارتریج) و شفت در مدت‌زمان اندک خواهد شد.
- برای اینکه روشن و خاموش شدن کمپرسور بر روی فشار هوای خروجی یونیت تأثیر نداشته باشد، توصیه می‌شود رگلاتورها به‌طور مرتب سرویس شوند.
- برای روغن‌کاری، در نظر داشته باشید تا قبل و بعد از اتوکلاو این کار انجام شود، که گرما باعث خشک شدن و اصطکاک زیاد آن شود که در غیر این صورت در مرور زمان سبب گشادشدن فیبر شبکه و درنهایت شکسته شدن آن خواهد شد.
- هنگام روغن‌کاری پوش باتن، از جلوی شفت برای دوام بیشتر و حرکت بهتر و سریع‌تر پیستونی باتن صورت پذیرد.
- حتی‌الامکان از فرزهای تاب‌دار و مستهلک استفاده نکنید، زیرابه علت عدم امکان برش مناسب و صحیح، باعث فشار بیشتر دست دندان‌پزشک به فرز می‌شود و درنهایت آسیب به بلبرینگ کارتریج خواهد شد. فرزهای تاب‌دار نیز باعث عدم چرخش صحیح کارتریج در محور شده و منجر به آسیب رساندن به کارتریج توربین و دندان بیمار می‌شود.
- نصب نشدن صحیح و جایگذاری فرز تا انتها روی توربین باعث عوامل زیر می‌شود:
چرخش فرز خارج از مرکز
شکسته شدن بلبرینگ
فشار به شفت سه‌نظام
شل شدن شفت
نکاتی برای حفظ طول عمر توربین‌ها
- رفع انسداد مجاری آب‌وهوای توربین به‌وسیله‌ی سوند مخصوص.
- استریل کردن توربین‌ها با استفاده از اتوکلاو.
- هیچ‌گاه از مواد ضدعفونی‌کننده برای استریل کردن توربین استفاده نکنید.
- جلوگیری از آسیب رساندن و ضربه به هد توربین.
- تخلیه هوای کمپرسور هوا به‌صورت هفتگی انجام شود.
- نصب فیلتر هوا باقابلیت جذب رطوبت.
نکاتی که لازم است برای خرید توربین دندانپزشکی دانست
- کیفیت و جنس کارتریج داخلی (از جمله شفت که نگهدارندِ ی فرز می‌باشد و بلبرینگ ها)
- اصلی ترین عامل برای طول عمر یک توربین بلبرینگ های آن می‌باشد که دارای:
- چنگ داخلی بلبرینگ
- کیفیت ساچمه ها
- جنس درپوش
- جنس مواد بلبرینگ
- بدنه توربین
(معمولاً آلومینیوم، کروم، استیل، آهن روکش دار ضد زنگ می‌باشد)
- وزن توربین (آلومینیوم سبک ترین متریال می‌باشد)
- طراحی توربین ها
- منحنی نرمال
- شکست 60 درجه
- قلمی 45 درجه