دستگاه مترینگ پمپ یا دوزینگ پمپ
دستگاه پمپ تزریق، دستگاهی است که مقدار معین و دقیقی از مواد شیمیایی را به سیستم تزریق می‌نماید. مترینگ پمپ از پمپ‌های با انتقال مثبت می‌باشد و با تغییر فشار در سیستم، مقدار آب دهی یا دبی، بدون هرگونه کمیتی و به‌صورت ثابت منتقل می‌شود. باید دانست که دبی این پمپ‌ها به شکل دستی و اتوماتیک بر اساس شرایط موجود تغییر می‌کند. دوزینگ پمپ پیستونی به سه شکل تقسیم‌بندی می‌شوند: پمپ پیستونی، دیافراگمی و پریستالیک
به کمک این دستگاه مایعات با حجم کم با دقت زیاد به راکتورها، ستون‌های کروماتوگرافی تزریق می‌شود. پمپ تزریق دستگاهی با حساسیت بالا است که کاربردهای بسیار زیادی در کارخانه‌ها صنعتی و آزمایشگاه‌های تحقیقاتی دارد.
عملکرد دوزینگ پمپ‌ها در چه مواردی کاربرد دارد؟
- هنگامی‌که فشار در سیستم بالا باشد
- در سیستم مقدار زیادی دبی لازم نباشد مانند دبی‌هایی که برحسب واحد میلی‌لیتر در ساعت یا در هر ساعت با واحد گالن موردنیاز باشد
- دبی حساس و تزریق بسیار دقیق موردنظر می باشد.
- پمپاژ مواد یا سیال با ویسکوزیته موردنیاز باشد
- مواد تزریق خورنده، آتش‌زا و با دمای بالایی باشد.
- تزریق مواد به‌صورت کاملاً کنترل‌شده به‌وسیله کامپیوتر PLC- DCS یا میکروپروسسورها موردنظر باشند.
دبی و میزان فشار در پمپ‌های تزریق
معمولاً این نوع پمپ‌ها جهت تزریق مواد با دبی کم‌کاربرد دارد؛ بنابراین بر اساس دبی موردنظر، در طراحی پمپ، همچنین در بخش قطر پیستون، افزایش پیدا می‌کند. اگر بخواهیم به‌طورمعمول و استاندارد، مینیمم دبی پمپ تزریق از ۰٫۴ گالن بر ساعت برابر با ۱٫۵ لیتر بر ساعت شروع می‌شود و در ماکزیمم دبی خروجی ۲۵۰۰ گالن بر ساعت و برابر ۹۵۰۰ لیتر بر ساعت خواهد بود و ماکزیمم فشار پمپ تزریق به ۲۰۰ بار بر اساس تقاضای مشتری نیز می‌رسد.
دوزینگ تزریق سرم یا پمپ پریستالیک یا پمپ ولو متریک – پمپ اینفیوژن
اینفوژن پمپ، به دستگاه‌هایی اطلاق می‌شود که برای تزریق برنامه‌ریزی‌شده مواد مایع به بدن فرد بیمار استفاده می‌شوند و به‌وسیله ست سرم و میکروست ها، تزریق دارو را انجام می‌دهند. این پمپ‌ها معمولاً برای تزریق مواد سیال و تزریق دارو به همراه فراورده‌های خونی با حجم زیاد مورداستفاده قرار می‌گیرند و وظیفه آن اندازه‌گیری دقیق و نمایش مقدار فلوی سرم واردشده به سیاهرگ می‌باشد. معمولاً حجم تزریق از چند سی‌سی تا چند لیتر می‌باشد. عملکرد دستگاه به دو صورت حجمی یا قطره‌ای دسته‌بندی می‌شوند.
چگونگی عملکرد دستگاه پمپ سرم
مقدار وزن دستگاه پمپ انفیوژیون در حدود ۲ می‌باشد و بر روی پایه مخصوص نصب می‌شود. این پمپ‌ها دارای اقسام و عملکردهای متفاوتی دارد. بعضی از دستگاه‌ها تک کانال می‌باشند و برخی دیگر دارای چند کانال هستند که می‌تواند به شکل هم‌زمان از طریق دو ست یا تعداد ست‌های بیشتری ست سرم، کار تزریق را انجام دهند و قادرمی‌باشند جایگزین چندین پمپ یک کاناله که به بیمار وصل می‌شوند، باشند.
این پمپ‌ها دارای یک کیسه مایع هستند که یک دسته یا قلاب در بالای پمپ آویخته و یک تیوپ به آن وصل می‌شود. در داخل پمپ، تیوپ پرشده از مایع، بر روی یک سری دنده کوچک و یک غلتک ثابت می‌باشند. وقتی غلتک به حرکت درآمد و دنده‌ها شروع به حرکت کردند مایع از تیوپ به بیمار تزریق خواهد شد. مسئول رسیدگی میزان جریان مایع و میزان موردنیاز آن را از روی دستگاه تنظیم می‌کند، سپس دنده‌ها و غلتک بر اساس سرعت تنظیم‌شده شروع به کار می‌کند. هرگاه میزان موردنیاز مایع رها شد، آلارم مخصوص شروع به هشدار می‌کند. تیوب از بین سنسور نمایان هواساز (Air-in-line) عبور می‌کند و به‌محض عبور هوا آلارم به صدا درمی آید و سپس جریان مایع متوقف می‌شود. این دسته از پمپ‌های ولو متریک مقدار فشار مایع را مانیتور می‌کند که باعث کنترل فشار مایعی تزریقی و جلوگیری از آسیب دیدن رگ بیمار در زمان افزایش بیش‌ازحد فشار تزریق می‌شود. درصورتی‌که فشار از حد مجاز بیشتر باشد، هشدار بستن و انسداد تیوب تزریق، کاربر را مطلع می‌سازد.
پمپ‌های قطره شمار
دسته دوم پمپ قطره شمار که با شمردن تعداد قطرات به‌وسیله یک چشم الکترونیکی قطره شمار، اندازه حجم تزریق را محاسبه می کند. بر طبق استاندارد میکروست ها هر ۶۰ قطره در این ست می‌باید برابر با ۱ سی‌سی باشد و در ماکروست ها ۱۵ تا ۲۰ قطره معادل این حجم می‌باشد. به‌این‌ترتیب در این پمپ‌ها اصلی‌ترین نکته جهت تعیین دقت دستگاه این است که چند قطره معادل یک سی‌سی می باشد. گاهی از این دستگاه‌ها میزان محدودی از اعداد مهم مانند ۱۵-۲۰- و ۶۰ می‌باشد.
در برخی دستگاه‌ها مقدار اعداد انتخابی بیشتر می‌باشد و جهت استفاده از ست‌های ایرانی موجود می‌باشد که می‌توانند انتخاب مقادیر متفاوتی بین ۱۵ تا ۲۵ را فراهم نمایند. دستگاه‌های اینفوژن پمپ باید نسبت به انسداد حساس باشند و درصورتی‌که بین ۵۰ تا ۱۰۰ میکرو لیتر هوا در ست تزریق باشد، تزریق را قطع نمایند.
به‌طورکلی می‌توان گفت دستگاه‌های ولیومتریک دارای دو مزیت هستند که در وهله اول دقت زیادی دارند و با توجه به‌دقت زیاد دستگاه در تزریق، از آن می‌توان در کاربردهایی نظیر بی‌حسی اپیدورال پیوسته، تزریق داروهای قلبی عروقی، شیمی‌درمانی، تزریق خون، اطفال و سرم‌درمانی استفاده می‌شود. همچنین استفاده از آن بسیار راحت‌تر می‌باشد. البته مشکل عمده، هزینه بالای ست آن‌ها می‌باشد. در برابر مزیت دستگاه‌های قطره شمار استفاده از ست‌های ارزان‌قیمت است اما باید توجه کرد که دستگاه‌ها طوری تنظیم شوند که از دقت تزریق کاسته نشود.
پمپ تزریق باید دارای چه معیارهایی باشد؟
دستگاه پمپ تزریق باید دارای گزینه‌هایی نظیر:
- میزان جریان سیال که اغلب از پیکو لیتر بر دقیقه تا میلی‌لیتر بر دقیقه باشد.
- بیشینه فشار دستگاه
- دقت و تکرارپذیر پمپ تزریقی
- قابلیت اتصال به کامپیوتر و برنامه‌ریزی
- نحوه کنترل به شکل دیجیتال یا آنالوگ و دستی
- سرعت خروج سیال
موارد ایمنی که باید موردتوجه قرار بگیرد؟
- از بکار گرفتن دستگاه در مکان‌های خیس برای جلوگیری از اتصال کوتاه خودداری شود.
- از قرار دادن پمپ در محل استقرار مواد شیمیایی و گازهای قابل اشتعال خودداری کنید.
- جهت بلند کردن پمپ نباید از بارل سرنگ یا پلانچر استفاده نمایید.
- از پر کردن سرنگ‌های ۵۰ میلی‌لیتر بیش‌ازحد مجاز خودداری کنید زیرا ممکن است سرنگ در جای خود به شکل کامل قرار نگرفته باشد.
- به خاطر داشته باشید که از پریزهای دارای اتصال به زمین برای دستگاه برق استفاده نمایید.
- هرگز از سیم‌های رابط و ۳ راهی جهت اتصال دستگاه به برق استفاده نکنید.
- اگر به دستگاه ضربه وارد شد یا پمپ سقوط کرد، از استفاده کردن مجدد دستگاه پیش از بررسی و تائید مسئول سرویس خودداری نمایید.
- پریز برق دستگاه باید بعد از شستشو و قبل از مصرف مجدد کاملاً خشک باشد. به یاد داشته باشید که از خشک‌کننده‌هایی مانند پمپ باد یا سشوار استفاده نکنید.
- از فشار آوردن بر لامپ‌های آلارم و لامپ‌های نشانگر دستگاه در زمان شستشو پرهیز نمایید.