پانسمان آلژینات چیست؟

پانسمان های آلژینات در 50 سال پیش از جلبک های دریایی ساخته شده بودند و در سال 1983 در دسترس قرار گرفت. از پانسمان آلژینات برای زخم ها با ترشحات زیاد(اگزودا) استفاده می شود.

پانسمان آلژینات از چه چیز هایی تشکیل شده است؟

در جلبک های دریایی، نمک های آلژنیک اسید وجود دارد که این پانسمان ها ازاین مواد ساخته شده اند.  مواد تشکیل دهنده این جلبک ها در ترمیم بهبود زخم ها با ارتقا یک محیط مرطوب کننده باعث تسهیل بهبود زخم شده و از ایجاد تروما در بستر زخم و پوست کنار آن جلوگیری می نماید.

آلژنیک اسید چیست؟

آلژنیک اسید از ترکیب گالورونیک و اسید مانورونیک تشکیل شده است و یک پلی ساکارید است. کلسیم آلژنیک بو نمک های سدیم به وسیله عصاره قلیایی دیواره های سلولی جلبک های دریایی تهیه می شود. با افزودن کلرید کلسیم به محلول کلوئیدی که از آلژینات سدیم تشکیل شده است، رسوب می شود و این رسوب دوباره به وسیله کربنات سدیم حل می شود و آلژنیک  با مخلوطی از یون های کلسیم و سدیم تولید شود.

پانسمان های آلژینات از نظر شیمیایی و مواد بکار رفته در آن متفاوت می باشند. محتوای یون های سدیم و کلسیم در آن و همینطور باقی مانده های مانورونیک و اسید گالورونیک در خواص شیمیایی و فیزیکی این نوع پانسمان دخیل هستند.

مقادیر بالای اسید گالورونیک باعث تقویت یک دستگی فیبر ها و مقادیر بالای اسید مانورونیک باعث تقویت ژل در بسته بندی می شوند. در چند دوره اخیر، از پانسمان های آلژنیک برای ساختن سازه های منسجم استفاده می شد و باعث زیاد شدن مقاومت پارچه در مقابله با رطوبت یا مایع زخم بوده اند. این پانسمان ها می توانند تا 200 الی 300 برابر وزن خود مایع زخم را جذب کنند.

نکته: زخم های خشک با این پانسمان ها درمان نمی شود زیرا خاصیت آبرسانی را ندارند.

آیا آلژینات برای محیط زیست خطر دارند؟

آلژنیک اسید مانند یک محصول طبیعی از جلبک های دریایی قهوه ای استخراج می شوند و از نظر بهداشتی ایمن و بی خطر می باشند و برای محیط زیست هیچ خطری ندارند.

از این ماده به علت توانایی جذب بالای آب ، یک محصول مفید در حوزه های دارویی، منسوجات و کاغذی می باشند. همچنین از آلژنیک اسید به عنوان قوام دهنده در ژله، سوپ، نوشیدنی و همینطور مواد آرایشی و داروهای لاغری بهره می برند.

به علت داشتن توانایی بالای جذب آب و رطوبت در ثبت جزئیات گرفتن قالب از فک، دندان و شبیه سازی دهان بیمار استفاده می کنند. همینطور در صنایع دیگر مانند طلاسازی، مجسمه سازی و سایر صنایع نیز بهره می برند.

به صورت کلی قالب آلژینات از ترکیب کردن آب با پودر آلژینات ساخته می شود. این ترکیب خمیری به دست آمده را درتری یا بیس قلب گیری می ریزند و در دهان بیمار قرار می دهند. پس از تایم مشخصی که خمیر سفت شد، قالب دهان بیمار آماده می شود.

طریقه استفاده از آلژینات دندان‌پزشکی

ابتدا مقدار مشخصی از آلژینات را با حجم تعیین شده‌ی آب، برحسب نوع و برند آلژینات اندازه‌گیری می‌کنیم.

مقادیر ارائه شده بر اساس برند آلژینات به شرح زیر است:
آلژینات ساده زرماخ، ۱۸ گرم پودر به ازای ۳۶ میلی لیتر آب
آلژینات هیدروگام زرماخ، ۱۴ گرم پودر به ازای ۳۰ میلی لیتر آب
آلژینات ارتودنسی زرماخ، ۱۸ گرم پودر به ازای ۳۶ میلی لیتر آب
آلژینات کروموژل مارلیک، ۱۷ گرم پودر به ازای ۳۰ میلی لیتر آب
آلژینات کروماتیک، ۲۰ گرم پودر به ازای ۴۲ میلی لیتر آب

ترکیبات را بر اساس زمان نوشته شده بر روی بسته‌ی آلژینات (میانگین ۳۵ ثانیه) مخلوط می‌نمائیم و بروی قالب تری می‌گذاریم.
سپس قالب را درون دهان بیمار گذاشته و به‌روی دندان‌ها فشار می‌دهیم.

آلژینات ها بسته به نوع و کارخانه‌ی تولیدکننده، زمان سفت شدن (Setting time) متفاوتی دارند:
آلژینات ساده زرماخ، ۶۰ ثانیه
آلژینات هیدروگام زرماخ، ۴۵ ثانیه
آلژینات ارتودنسی زرماخ، ۴۵ ثانیه
آلژینات کروموژل مارلیک، ۶۰ ثانیه
آلژینات کروماتیک، ۶۰ ثانیه

نکاتی که در زمان سفت شدن  آلرژینات مؤثر می باشد

• درجه دمای آب (دمای نرمال 23 درجه سانتی گراد پیشنهاد می شود)
• نسبت پودر قالب گیری به آب ( هرچه از آب بیشتری استفاده کنیم، زمان سفت شدن افزایش می یابد)
• نحوه مخلوط کردن آلژینات
• رطوبت محیط

نحوه ضد عفونی کردن قالب آلژینات

• در مرحله اول شست و شو و تکان دادن قالب در زیر آب برای از بین رفتن اولیه بزاق، خون و مواد اضافی
• قالب را به مدت چند ثانیه در محلول هیپوکلریت سدیم ( 1 واحد وایتکس و 10 واحد آب)
• قالب را درون گاز آغشته به محلول درون یک بسته پلاستیکی به مدت 10 دقیقه مهر و موم کنید

در چه نوع زخم هایی می توان از پانسمان آلژینات استفاده کرد؟

• زخم های فشار
• زخم پای دیابتی
• زخمهای حفره
• زخم پای وریدی
• زخمهای بعد از عمل
• زخم تروما

مزایای استفاده از پانسمان آلژینات

این پانسمان با جذب کامل، مناطق آسیب دیده را از عفونت های باکتریایی محافظت می کند. با مرطوب نگه داشتن محیط باعث بهبودی کارآمد و سریع تر می شود. استفاده از آن آسان می باشد و از قابلیت منع بالایی برخوردار است. تعداد کمی از افراد به آلرژینات حساسیت دارند.

موارد منع استفاده از پانسمان آلرژینات

این پانسمان برای زخم های با شدت خونریزی بالا، زخم های خشک و یا دارای اگزودات می باشند، مناسب نمی باشند.آن ها همچنین برای زخم های سوختگی درجه 3 و یا جراحی گزینه مناسبی نیستند. در مواردی با احتیاط بالا مانند زخم های دارای رگ های خونی یا تومورها نباید استفاده شود زیرا از بین بردن آن باعث خونریزی تازه می شود.